BESLENME VE DİŞ SAĞLIĞI

YAZAR: STAJYER DİYETİSYEN SEMA GÖL

Beslenmenin genel vücut sağlığı üzerinde etkisi olduğunu hepimiz biliyoruz, aynı zamanda ağız sağlığı üzerinde de önemli derecede etkisi bulunmaktadır. İyi bir ağız temizliği ve sağlıklı beslenme, yaşam kalitesini etkileyen önemli iki etkendir. Beslenme ve ağız sağlığı, karşılıklı etkileşimde olan ve birbirlerini tamamlayan kavramlar olarak değerlendirilebilir. Yiyecek tercihleri, diş sağlığı ve beslenme arasında bir döngü bulunmaktadır. Yiyecek tercihleri diş sağlığına, diş sağlığı da beslenmeye olumsuz etkilerde bulunabilmektedir.

Diş çürükleri dünya çapında en yaygın, bulaşıcı olmayan hastalık olarak bilinmektedir. Diş çürüğü birçok popülasyonda yaygın olarak görülen; biyolojik, fiziksel, ekonomik, sosyal ve psikolojik etkileri olan bir hastalıktır. Diş çürüğünü basitçe anlatmak gerekirse ağızda var olan bazı bakterilerin dişin sert yapısını, belirli etkenlerin varlığı sonucu bozundurması eylemidir.

Diş çürüğünün oluşabilmesi için gerekli olan temel etkenler şunlardır:

• Ağızda karyojenik dediğimiz çürük yapıcı bakteri varlığı,

• Bu bakterilerin beslenmesi için gereken maddeler (şeker),

• Bakteri beslenmesi sonucu oluşan enzimler ya da bazı gıdaların tüketilmesiyle oluşan asit ve bu asidin diş sert dokularına etki etmesi için geçecek zaman dilimidir.

Ayrıca diş çürükleri ergenlik döneminin önemli sorunlarından biridir. Diş çürüklerinin oluşmasındaki en önemli sebep, şeker ve şeker içeren besinlerin fazla tüketimidir. Bireyin asitli gıdaları ve içecekleri günlük hayatında sıklıkla tercih etmesi dişlerdeki erozyon görülme ihtimalini arttırabilir. Diş sağlığı açısından sert ve lifli gıdalar tercih edilmeli, meyve ve sebze tüketimine ek olarak süt ürünleri yeteri kadar alınmalıdır.

Önceki çalışmalarda sığır sütünün diş çürümesine neden olabileceğine dair veriler elde edilmiş olmasına rağmen, son araştırmalara göz atıldığında ise sütün diş sağlığı için güvenli ve karyojenik olmayan bir besin olduğuna ilişkin oldukça güçlü kanıtlar bulunmaktadır. Süt proteinleri, kazeinler ve laktoferrin, karyojenikmutans streptokokların tükürük ile kaplanmış hidroksiapatite ilk bağlanmasını inhibe eder. Birkaç çalışma, süt tüketen çocuklarda süt içmeyenlere kıyasla daha düşük çürük sıklığı veya çürüklü çocuklarda çürük olmayan çocuklara kıyasla süt tüketiminin önemli ölçüde daha az olduğunu göz önüne sermiştir.

Ağız sağlığında beslenme ve hijyen alışkanlıklarının dışında, sigara içme alışkanlığı da etkili bir faktördür. Sigaranın diş ve çevre dokularla etkileşime girerek ağız kokusuna ek olarak periodontal rahatsızlıklara neden olabildiği bilinmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü, bulaşıcı olmayan hastalıkları önleme çalışmalarının bir parçası olarak diş çürüklerini azaltmaya yönelik politikaları ve programları şu şekildedir:

• Şekerle tatlandırılmış içeceklerin ve yüksek serbest şeker içeriğine sahip gıdaların vergilendirilmesi.

• Bir üründe bulunan şekerler hakkındaki bilgiler de dahil olmak üzere açık beslenme etiketlemesi uygulamak.

• Çocuklara yönelik serbest şeker oranı yüksek yiyecek ve içeceklerin her türlü pazarlama ve reklamını düzenlemek.

• Serbest şeker oranı yüksek yiyecek ve içeceklerin satışını düzenleyerek kamu kurumlarında, özellikle okullarda gıda ortamının iyileştirilmesi ve dişler için güvenli bir içecek olarak farkındalığı ve temiz suya erişimi ön planda tutmak.

Sonuç olarak diş çürüklerini önlemek ve var olan diş çürüklerini azaltmak için; serbest şeker kullanımının ele alınması, yeterli diş hijyeninin sağlanması ve küçük yaşlardan itibaren uygun eğitimin verilmesi adına gerekli halk sağlığı stratejilerinin uygulanması teşvik edilmelidir.

Kaynakça

Değirmenci, K. (2021). Diş Hekimliği Fakültesi Eğitim Sürecinin Öğrencilerin Sağlıklı Beslenme ve Ağız Hijyeni Alışkanlıkları Üzerine Etkisi. SelcukDentalJournal, 8(1), 148-155.

Köseoğlu, S. Z. A., & Tayfur, A. Ç. (2017). Adölesan Dönemi Beslenme ve Sorunları NutritionandIssues in AdolescencePeriod. Güncel Pediatri, 15(2), 44-57.

Kamay, I. C. (2015). Diş çürüğü ve tarihteki öyküsü. Antropoloji, (29), 17-28.

SERDAR EYMİRLİ, P., Güngör, A. E., & Güngör, H. C. (2019). Süt, Süt Ürünleri ve Çocuklarda Diş Çürüğü: Bir Literatür Güncellemesi. Turkiye Klinikleri Journal of DentalSciences, 25(3).

WHO-Şekerler ve Diş Çürükleri